En matematiksel spor futbol mudur?

Futbol ve matematik ilişkisi gün geçtikçe artıyor. Transferlerde, bireysel oyuncu gelişiminde, maç analizinde matematik, futbolun bir parçası. İşte tam da bu konuda 4 önemli isim Barselona'da bir sempozyumda buluşuyor ve olaylar gelişiyor.

Geçtiğimiz yıl, Barselona'da bir sempozyum düzenlendi. Sempozyumun konusu verilerin, istatistiklerin özetle sayıların spor sahalarına aktarılmasıydı. Oturumu benim de yakından takip ettiğim Uygulamalı Matematik Profesörü David Sumpter yönetti. Kendisi futbol ve matematik arasındaki ilişkiyi en iyi çalışan akademisyenlerden bir tanesi. Karınca kolonilerinin çalışma prensiplerinden, futbol takımlarına uygulanabilecek matematiksel modellere kadar birçok 'çılgın' konuda çalışmaları var.
Katılımcılar ise spor dünyasının bizzat içinden isimlerdi: Philadelphia 76ers Strateji Başkan Yardımcı Sergio Oliva, NBA'in İstatistik ve Veri Uzmanı Charlie Rohlf ve Liverpool Araştırma Direktörü Ian Graham.


Bu dörtlü, verilerin spor sahalarında nasıl kullanılacağını ve yönetim kademesinin veriler ışığında nasıl kararlar alacağını tartıştılar. Yani özetle; matematiğin spordaki yeri neresidir, onu aradılar. Bu sırada Prof. Sumpter kendi anlattığına göre, programın sonlarına doğru 'felsefi bir soru' sormaya karar verdi: "Futbol, sporun en matematik hali midir?"
Profesörün bu sorusuna ilk cevap Sergio Oliva'dan geldi. Oliva aslında bir Bilgisayar Teknolojileri uzmanı. Doktorasını Kaos Teorisi üzerine yapan Oliva, 6 yıl boyunca bölgenin en önemli mühendislik ve matematik programlarına sahip olan Katalunya Politeknik Üniversitesi'nde Araştırma Görevlisi olarak yer aldı. 2014 yılında 76ers'ta analist olarak çalışmaya başladı ve 3. senenin sonunda strateji departmanının başına geçti.
Oliva'nın yanıtı net: "Hayır, futbol sporlar arasındaki en matematiksel olanı değil. Basketbol ondan çok daha bilimsel. Basketbol daha çok birbirinden bağımsız oyunlardan oluştuğu için istatistikleri kullanmak daha kolay. Topa sahip olduğunuzda 24 saniyeniz var. Bu da taktiklerinizin başarısını ölçmenize yardımcı oluyor. Topla 1-2 saniye oynama ile, futboldaki gibi 5 dakika boyunca oynama arasında ölçülebilirlik açısından ciddi bir fark vardır"
Ardından sözü NBA'in İstatistik ve Veri Uzmanı Charlie Rohlf aldı. Rohlf de Oliva gibi Bilgisayar Bilimi Uzmanı. DePaul Üniversitesi'nde lisans, Duke Üniversitesi'nde aynı alanda yüksek lisans eğitimini tamamladıktan sonra istatistik alanında önce finans ardından spor sahalarında çalışmaya başladı. 2017'den bu yana NBA'in bu alandaki en yetkili isimlerinden biri.

Basketbol mu futbol mu daha çok matematiğe uygun?
Rohlf'ün de görüşleri Oliva'ya yakın: "Basketbol modelleme ve analiz yapmaya daha uygun. Bu yüzden daha matematiksel bir spor." Bu sırada söze giren Profesör şöyle bir itirazda bulunuyor: "Futbol, basketboldan daha akışkan ve dinamik. Bu nedenle matematiksel olarak daha geniş bir çeşitliliğe sahip." Rohlf buna kısmen katılsa da bir noktada itiraz ediyor: "Sen taktiklere odaklanıyorsun. Eğer basketbolda sporcuların bedensel hareketlerini de hesaba katarsak o zaman basketbolda da futboldaki kadar değişken göreceksin."
Profesör Sumpter'a göre sporlarda kullanılan istatistikler genelde birbirlerinden bağımsız parçalardan seçiliyor. Bu durum aslında matematikle ters düşüyor. Sumpter, "Isaac Newton'ın hareket analizinin etkileyiciliği, onun ayrık zamanlarla sınırlı olmamasıdır" diyor. Ardından da Liverpool Araştırma Direktörü ve aynı zamanda bir fizikçi olan Ian Graham'a aynı soruyu soruyor: "Futbol, sporun en matematik hali midir?"

"Futbol, matematiksel analize en uygun spor"
Graham, Sumpter'a katıldığını açıkladığında profesörün yüzünde bir gülümseme oluşuyor. Graham, matematiksel metotlara futbolda diğer sporlardan daha çok önem atfediyor ve futbolun da matematiksel analize en uygun spor olduğunu söylüyor. Ancak Graham'ın bir de uyarısı var: "Tuttuğumuz istatistiklerdeki sayıların doğru olduğundan kesinlikle emin olmalıyız."
Graham sempozyum sırasında ciddi bonservis ödenen Salah'tan çok uygun fiyata transfer edilen Robertson'a hatta menajer Klopp'a kadar 'işe alım' yapılırken sayıları kullandıklarını açıklıyor. Profesör Sumpter da bir dönem İsveç'te Hammarby takımı ile çalışırken kullandıkları matematiksel modelleri açıklıyor: "Olasılık, Geometri, Newton Mekaniği, Oyun Teorisi, Graf Teorisi, Topoloji..." Futbolun geleceğinin nerede olduğu gayet açık...

"Futbol sporlar içerisindeki en matematiksel olanı"
Profesöre göre futbol, sporlar içerisindeki en matematiksel olanı. Çünkü basketbol ve beyzbolun aksine daha karmaşık ve birçok farklı modelle çalışma imkanı sunuyor. 'Rakamlar Oyunu' kitabının yazarı Chris Anderson'ın da dediği gibi: "Futbolun güzelliği çok sayıda analitik yaklaşım ve anlayışa izin veren çok katmanlı bir karmaşık yapıya sahip olması..."
Yine de futbolda her şey bir 'an' içinde olup biter ve o anın başrolü insanın kendisidir. Futbol tarihinde öyle futbolcular ve onların içinde olduğu anlar vardır ki... Maradona, Zidane, Ronaldinho, Buffon, Cannavaro, Messi ya da Ronaldo... Bu oyunda hala hiçbir matematiksel modelin hesaplayamayacağı hikayeler yazılı. Biraz da bu yüzden güzel...

Not: Yazı, Prof. David Sumpter'in 'THE MOST MATHEMATICAL OF SPORTS' makalesiden faydalanılarak ve bol bol alıntı yapılarak hazırlanmıştır.

Fotoğraflar: Barcainnovationhub

Kaynak: Serkan Akkoyun / TRT SPOR