Macar futbolunun uyanışı

50’li ve 60’lı yılların büyük devi Macarlar, kaybettiği futbol kimliğini günden güne büyüyerek kazanıyor. EURO 2020’nin en renkli ülkelerinden Macaristan’ın yükseliş serüvenini inceleyelim.

Son 49 yılda ikinci kez Avrupa Futbol Şampiyonası’ndasınız.

Grubunuzda son Avrupa şampiyonu ve son iki Dünya Kupası’nı müzesine götüren üç farklı futbol ekolü, devi var.

Turnuva öncesinde, sizi ve dünyayı heyecanlandıran en büyük yeteneğinizden; Dominik Szoboszlai’den yoksun kalacağınızı öğreniyorsunuz.

Yine de, Portekiz’e 85 dakika, Fransa ve Almanya’ya 90 dakika kafa tutuyor, iki maçta galibiyeti ve bir maçta da bir puanı kıl payı kaçırıyor, turnuvaya tüm Avrupa’nın takdirini kazanarak veda ediyorsunuz.

EURO 2020’de, yıllar sonra yalnızca turnuvayı yakından takip edenlerin hatırlayacağı, hoş bir hikaye yazan Macaristan, 50’li yıllarda futbolun beşiklerinden biriydi.

Puskas önderliğinde bir futbol devi

Milli Takım ve kulüpler düzeyinde pek çok başarısı olan Macar futbolu, Ferenc Puskas önderliğinde final oynadığı 1954 Dünya Kupası’nda rüştünü ispatlamış, tarihin en dramatik hikayelerinden birinin kahramanı Fritz Walter’in Batı Almanya’sına mağlup olmuştu.

Sonraki yıllarda Macarlar, Ferencvaros ile Kupa Galipleri Kupası’nda, Videoton ile UEFA Kupası’nda final heyecanı yaşamıştı.

Zamanla yavaş yavaş gücünü kaybeden ülke futbolu, 90’lı yıllarda fon desteğinin neredeyse tamamen kaybedilmesi ile dibe vurdu. Bu dönemde, sporda modernleşme hareketleri ve ekonomi temelli yönetim anlayışlarıyla birlikte Avrupa, Macaristan’ı arkasında bıraktı.

Kulüpler düzeyinde yarışmacı olamayan, Milli Takımı ile turnuva heyecanı yaşayamayan Macarlar için futbol sahnesindeki yerini tamamen yitirme korkusu kapıyı çalıyordu.

“Yeniden doğuş” adımları atılıyor

Bu durumu değiştirmek için çözüm yolları arayan yetkililer, ilk adımı 2005 yılında attı. Ülkenin futbol efsanesi Jozsef Bozsik’in ismini taşıyan “Bozsik Programı”, alt yaş gruplarında yetenekli gençlerin futbola yönlendirilmesi ve futbolcu üretiminin hız kazanması için faaliyet planı oluşturuyordu.

Plan, yaş gruplarına göre üç aşamalı olarak gerçekleşecekti: Gençlere temel futbol eğitimlerinin verilmesi, yeteneğiyle sivrilen gençleri saptama ve seçme, profesyonellik için uygunluk gösterenlerin akademilere kazandırılması.

2005-2010 arası süreçte, Macar spor basınında genç futbolcu üretimi, gelişimi ve pazarlaması hakkında, ülkedeki yerel futbol ikliminin bakış açısını değiştirmeye yönelik fikirler savunulmaya başlandı. First Time Finish’te yayınlanan bir makalede, gazeteci Gyorgy Szöllösi’nin ortaya attığı “Filkor çağı” teriminin bir dönüşüm başlangıcı olduğundan söz ediliyor.

Filkor çağı

Attila Filkor, MTK’nın genç takımında oynarken Malta’nın Pieta ekibine transfer olan, burada da çok fazla eşine rastlanılmayacak şekilde İtalyan devi Inter tarafından keşfedilen bir orta saha oyuncusu. 2006’da, henüz 18 yaşındayken bir resmi maçta lacivert-siyahlı ekibin formasını sırtına geçiren Filkor, Szöllösi’nin ortaya attığı fikrin baş kahramanı oluyor.

Daha fazla Macar futbolcu yetiştirmeyi ve dünyanın en önemli liglerinde boy göstermeleri adına çizelge oluşturmayı savunan bu fikir, halk tarafından da benimseniyor. Daha sonra Milan’a da transfer olmasına rağmen dikiş tutturamayan ve şu sıralar ülkesinde, Budafoki’de forma giyen Filkor, küçük bir ‘uyanış’ simgesi olarak hafızalarda yerini alıyor.

Gulacsi ve arkadaşları vitrinde

2009’da Mısır’da düzenlenen 20 Yaş Altı Dünya Kupası, Macaristan’ın ikinci baharının ayak sesleri oldu. Peter Gulacsi’nin liderlik ettiği, ülkemizden tanıdığımız Marko Futacs ve Balasz Megyeri gibi isimlerin yerini aldığı kadro, turnuvayı Gana ve Brezilya’nın ardından üçüncü sırada noktalamayı başardı.

Takip eden süreçte çalışmalar, 9 stadyumun inşası ve pek çok yeni akademi ile devam etti. Coğrafi açıdan Almanya ve Avusturya ile yakınlık gösteren Macarlar, her iki ülkenin liglerini beslemeye ve buradaki futbol iklimleri tarafından beslenmeye başladı.

Bundesliga, gerek yakınlık avantajı, gerek kültürel bazda adaptasyon kolaylığı itibarıyla Macar futbolcular için gerçek bir hedefti. Bundesliga ile arada köprü görevi gören Avusturya Ligi de ideal bir basamaktı. Peter Gulacsi, Dominik Szoboszlai gibi Salzburg’tan Leipzig’e taşınmış isimlerin yanında Willi Orban, Roland Sallai, Adam Szalai, Laszlö Kleinheisler gibi milli takımın önemli yıldızları, yeteneklerini Almanya’da sergileme fırsatı yakaladılar.

Talihin döndüğü turnuva: EURO 2016

2014 Dünya Kupası Elemeleri, Macaristan’ın uzun yıllar sonra yaşadığı en büyük heyecan olmuştu. Milli Takımımızın bulunduğu D Grubu’nda Macarlar, topladığı 17 puanla eleme aşamasını üçüncü sırada tamamlamıştı. Üstelik, sahalarında oynadıkları Romanya maçında 90+2’de Chipciu’nun golüne engel olabilseler, Brezilya’daki şölen için play-off oynama hakkı kazanacak ve belki de turnuva bileti alacaklardı.

Macaristan, şeytanın bacağını EURO 2016 Elemeleri’nde kırdı. Yine grubu üçüncü sırada bitiren ancak bu kez format gereği play-off’a kalan ekip, Norveç’i iki maçta da devirerek büyük turnuva özlemini dindirdi. Şampiyonada İzlanda, Avusturya ve kupayı müzesine götüren Portekiz ile eşleşen Macarlar, grubu namağlup lider tamamlayarak büyük yankı uyandırmış ancak son 16 turunda Belçika’ya elenmişlerdi.

Dünya Kupası, Avrupa’dan katılan takım sayısının azlığı nedeniyle hala zor bir hedef olsa da, 24 takımlı Avrupa Futbol Şampiyonası’na istikrarlı katılım düşüncesi gerçekçiydi. Szoboszlai ve arkadaşları, 88. dakikadan sonra yazdıkları geri dönüş hikayesiyle İzlanda’yı play-off dışına iterek bu başarıyı gösterdiler.

EURO 2020: Ülke futbolu adına gerçek bir meydan okuma

Macaristan, EURO 2020’yie büyük yıldızı Szoboszlai’den yoksun gelecekti. Üstelik, gruplarında Avrupa ülkelerinin katılabildiği son üç büyük turnuvanın, hatta Milletler Ligi’ni de dahil edersek son dört büyük turnuvanın şampiyonları yer alıyordu.

Kadro, ilgi çekici futbolcularla doluydu. Leipzig’te güvenliği sağlayan Peter Gulacsi ve Willi Orban direkt göze çarpıyorlardı. Fransa’nın, Griezmann’lı şampiyon 19 Yaş Altı Milli Takımı’nın bir parçası olmasına rağmen ilerleyen dönemde Macaristan’ı seçen Loic Nego, Puskas Akademisi’nin yetiştirdiği özel yeteneklerden Roland Sallai, form durumu ne olursa olsun ülkesi adına müthiş bir lider olmayı başaran Adam Szalai ve yalnızca 4 ayda Fenerbahçelilerin sevgilisi haline gelen Attila Szalai…

Ekip, şampiyonaya farklı dönemlerde Honved’i çalıştıran, Macar futbolunun dinamiklerine hakim İtalyan çalıştırıcı Marco Rossi ile geldi. Pek çok İtalyan antrenör gibi, Rossi de ‘dominant’ futbolların panzehiri üçlü ve beşli savunmaları tercih ediyordu.

Takımın oyun karakteri ve mental gücü, görev tanımları, beklenmedik anlarda ortaya çıkan esneklikleri etkileyiciydi. Öyle ki, üç maçlık periyotta santrfor Adam Szalai sıklıkla ön libero gibi konumlanırken, stoper Attila Szalai’yi ise bol bol forvet koşusu atarken seyrettik.

Macaristan, ilk maçında son Avrupa şampiyonu Portekiz’e karşı 85 dakika dayanmayı başardı. Rossi’nin öğrencileri, ikinci maçta çıtayı yukarı çekerek son Dünya şampiyonu Fransa’ya karşı maçı uzun süre önde götürdüler ve puan koparmayı başardılar. Bu iki müsabaka, ev sahipliğine ortak oldukları EURO 2020’de ‘tam kapasite’ ile seyirci alımı yapmalarının da etkisiyle Macarları oldukça ilgi çekici kıldı.

Başarı tanımını değiştiren takım: Macaristan

Almanya’yla oynanan kader maçı, muhtemelen yıllar boyunca kendileri adına bir ukde olarak kalacak. Bu büyük futbol ekolüne karşı Münih’te öne geçiyor, skor dengelendikten hemen sonra tekrar üstünlüğü yakalıyor ancak son anlarda Goretzka’nın golüne engel olamıyorsunuz…

Futbol tarihinin zorluk itibarıyla en büyük başarı öykülerinden birini yazmayı sadece bir golle kaçıran Macaristan, belki de dünyadaki futbolseverlerin başarı anlayışını sorgulamalarına vesile oldu. Böylesi zor bir mücadele içerisinde tarih yazmayı kıl payı kaçırmış bir takım, sonunculuk ile atfedilecek ‘başarısız’ damgasını hak ediyor mu?

Satırlara veda ederken, Macar futbolunun tanıtım ve yükselişinde büyük rol oynaması beklenen Dominik Szoboszlai’nin babası Zsolt’un sözlerine yer verelim:

“Videoton’dan kovulup kendi futbol kulübüm Fonix’i kurduğumda kulübün kasasına bir kuruş bile akmıyordu. Bu kulüp, Macaristan’ın en değerli oyuncusunu, oğlum Dominik’i yetiştirdi.”

Kaynak : Alperen Doğan / TRT SPOR