Sporun sürdürebilir gelecek ve iklim krizi üzerine etkisi

Sürdürülebilir bir geleceğe sporun katkısı ne olabilir? Sporun sürdürülebilir gelecek ve iklim krizi üzerine etkisini Seçkin Renklibay kaleme aldı...

Sürdürülebilir bir geleceğe sporun katkısı ne olabilir?

Spor, branş fark etmeksizin kitleleri peşinden sürüklerken özellikle büyük spor organizasyonlarında “iklim krizini nasıl gündeme taşıyabiliriz” konusunu araştırmaya başladım. Gezegenimizin geleceği için sürdürülebilir yaşam tarzını benimsememiz gerekiyor. Birleşmiş Milletler raporlarına göre dünyadaki nüfusun %20’si halihazırdaki dünya kaynaklarının %86’sını tüketmekte. Ayrıca Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) kapsamında yer alan sürdürülebilir gelecek için 17 ana maddeli kalkınma amaçları içinde de yer alan iklim konusu geleceğimiz için bir hayli önemli.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın da bu kapsamda, ülkemizde spor etkileşimi içerisinde olduğunu ve farkındalık yarattığını da belirtmek isterim. Belki de sporun gücünü kullanabileceği en iyi nokta iklim ve çevre. Sürdürülebilir bir gelecek için her alanda olduğu gibi spor alanında da harekete geçme zamanı sanırım çoktan geldi de geçiyor bile.

Spor sektöründe branş fark etmeksizin iklim krizini gündeme taşıyarak, spor organizasyonlarında destek verilerek bilinç düzeyinin arttırılacağını, organizasyon yapılarının doğayla uyumlu hale getirilebileceğini düşünüyorum. Bu yazıyı hazırlarken aslında Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Programı kapsamında yaptığı çalışmalarını, spor ile bir etkileşim haline getirmesi gerektiğini ve daha geniş kitlelelere ulaşmanın yolunun spor ile olabileceği görüşümü yetkililere de aktarmıştım.

İklim krizi küçümsenmeyecek kadar önemli ve yazım için araştırma yaptığım makalelerde okuduğum kadarıyla, alınacak önlemler konusunda biraz da geç kalınmış gibi görünüyor. Dünyanın en önemli ve kitlelerin ilgilisini çeken spor organizasyonu Olimpiyat Oyunları’nın düzenleyicisi Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ve spor branşları içinde en popüler ve spor ekonomisi alanında dünya markalarının etkileşim içine girdiği futbol endüstirisinin çatı teşkilatı olan UEFA’nın bir takım önemli gelişmelere imza attığını söyleyebilirim.Geleceğimiz için bir hayli önemli bu kararları sizlere anlatmak istiyorum.

İklim Pozitif Olimpiyat Oyunları

Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), almış olduğu kararla 2030’dan itibaren iklim pozitif mottosuyla hareket edeceğini açıkladı.Yaklaşan tüm Olimpiyat Oyunları’nın önemli ölçüde azaltılmış karbon ayak izine sahip olmasını sağlamak için, Olimpiyat Oyunları organizasyon komiteleriyle birlikte çalışmalarına hız verdi. Bu karar IOC'nin İsviçre'nin Lozan kentinde düzenlenen yönetim kurulu toplantısında açıklandı

Artık Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin almış olduğu karar doğrultusunda, 2030 yılından itibaren Olimpiyat Oyunları düzenleyecek ülkelere bazı kriterler ve oyunları doğayla uyumlu hale getirmek için bazı taahhütler vermeleri zorunlu hale gelecek .Bu şekilde Olimpiyat Oyunları iklime pozitif hale gelecek, yani yarattıkları karbon tasarrufuyla, operasyonlarının potansiyel olumsuz etkilerini azaltılması sağlanacak. Sporda, iklim değişikliğini ele alma ve gezegen için somut, olumlu bir miras bırakmaya yönelik küresel çabaların ön saflarında yer alınmasını sağlamak amacıyla Olimpik Orman Yaratma Projesi de başlatılmış durumda.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), bir organizasyon olarak iklime pozitif olma hedefinin bir parçası olarak, BM Çevre Programı (UNEP) ile işbirliği içinde, Afrika'nın çölleşmenin etkileriyle mücadele için en önemli girişimi olan Great Green Wall projesine katkıda bulunacak. Katkı, 2021'den itibaren bir Olimpik Orman'ı içerecek. IOC'nin Afrika'nın Sahel bölgesindeki ormanların, meraların ve diğer doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı için çalışan toplulukları desteklemesine olanak tanıyacak. İklim değişikliğini hafifletmeye ve buna uyum sağlamaya yardımcı olacak bir proje olacak. Gelecekteki tüm Olimpiyat Oyunları karbon nötr olmayı artık tahahhüt ediyor.Tokyo’da yapılacak Olimpiyat Oyunları’nda karbon nötr programı sayesinde organizasyon, doğayla uyumlu bir spor organizasyonu olacak. IOC’nin Lozan’da bulunan Olimpiyat Merkezi (Olympic House) dünyanın en sürdürülebilir binalarında biri olma özelliği de taşıyor.Paris de düzenlenecek 2024 Olimpiyat Oyunları’nda sıfır karbon teknoloji kullanımıyla organizasyon içeriğindeki toplu taşımaları bu tarz olan taşıma biçimine geçilecek. Ayrıca 2028 Los Angeles Olimpiyatları’nda ev sahibi şehir, sözleşmesinde karbon nötrlüğünü sağlamayı taahhüt etti ve IOC, yenilikçi sürdürülebilirlik çözümlerini sürekli halde uygulanacak.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi, spor yoluyla daha iyi bir dünya inşa etmeye kendini adamış gönüllülerden oluşan, kar amacı gütmeyen bağımsız bir uluslararası organizasyon olduğunu gösteriyor ve gelirinin yüzde 90'ından fazlasını daha geniş spor hareketine yeniden dağıtıyor. Bu da her gün 3,4 milyon dolar’ının, dünyanın her yerindeki sporculara ve spor organizasyonlarına yardım etmek için harcandığı anlamına geliyor.

UEFA: ‘Daha Temiz Hava Daha Temiz Oyun’

Gelelim sürdürülebilir gelecek için UEFA’nın nasıl bir yol izleyeceğine...

UEFA, daha temiz hava, daha temiz oyun mottosuyla iklim krizine destek vereceğini açıkladı. UEFA 21 Yaş Altı Avrupa Şampiyonası’ndan başlayarak, organizasyonun tüm aşamalarında hedef korbon nötr olmak.UEFA’nın amacı, küresel sağlık ve spora yönelik hava kirliliği tehdidine ilişkin Avrupa’nın bilincini artırmak.UEFA, Avrupa Şampiyonası için de ayrıca bu önemli sürdürülebilir gelecek konusunda çalışmalarına devam edecek.

UEFA ayrıca, iklim eylemi adı altında bir de çalışma grubu kurdu. Kötü hava kalitesi, toplumun ve sporun uzun vadeli sağlığını tehdit etmesi böylesine geniş bir izleyici kitlesine ulaşan futbol, hem açık hem de kapalı hava kirliliği konusunda gerçek ve mevcut tehlike konusunda farkındalık yaratmada önemli bir rol oynayacaktır. UEFA, tıpkı Uluslararası Olimpiyat Komitesi gibi ev sahibi ülkelerden bazı taahhütleri yerine getirmelerini bekliyor. Bunların başlıcaları arasında, stadyum ulaşımlarında bisikletle ulaşım opsyonu kullanılması sağlanacak.Ayrıca organizasyonda, ülke federasyonlarından istatistiki bilgiler de istenecek.

UEFA, Avrupa Birliği yeşil haftasında Avrupa İklim Paktı'nın bir üyesi olarak , Avrupa Birliği'nin 2021 Yeşil Haftası'nı desteklemek için 21 Yaş Altı Avrupa Şampiyonası'nın eleme aşamalarını kullanacak. Kurul, Aralık 2020'de Avrupa İklim Paktı'na desteğini açıklayarak , iklim acil durumuyla ilgili farkındalığı artırmak ve daha fazla insanı gezegeni kurtarmak için harekete geçmeye teşvik etmek için futbolun küresel erişimini kullanma sözü de vermiş durumda.

Uefa ‘Contact Us’ Platformu

UEFA’nın “Contact Us” platfıormu spor, kültür, iş dünyası ve sivil toplumdan 75'ten fazla ortak tarafından ücretsiz çalışma yoluyla desteklenen, kâr amacı gütmeyen bir iklim eylem hareketidir.

“Contact Us”, BM Çevre Programı uzmanları ve diğer ortaklarla birlikte çalışarak, insanların daha temiz hava sağlamak için kişisel emisyonlarını azaltmak için atabilecekleri bir grup yüksek etkili bir adım attı diyebiliriz . Toplamda, hava kirliliği dünya çapında yılda sekiz milyondan fazla can kaybına neden oluyor. Kötü hava kalitesi sadece sağlık için bir tehdit olmadığı, aynı zamanda futbolcuların sağlığını olumsuz yönde etkilemesi, profesyonel oyuncular bile performansını olumsuz etkilemektedir. Araştırmalar, daha yüksek hava kirliliğinin, maçların hızını % 15'e kadar yavaşlattığını gösteriyor.Ayrıca Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) aracılığıyla UEFA, 150'den fazla ülke tarafından desteklenen uluslararası bir çevre anlaşması olan UNFCCC liderliğindeki Spor İçin İklim Eylemi Çerçevesi'nin ilk imzacıları arasında yer aldı. UEFA’ya bağlı 55 ülkenin de iklim değişikliği konularında ulusal liglerinde uygulama yapma kararlarını da ilettiler.

Özetle, spor organizasyonları düzenleme şeklinden, doğayla uyumlu stadyumların sayısının artmasına ve spor alanlarına ulaşım yöntemlerine, fosil yakıt sponsorluğundan ve tek kullanımlık plastik kullanımından spor alanlarında vazgeçerek spor yoluyla sosyal farkındalık sağlanabilir.

Spor yoluyla sosyal etkileşim projelerin her zaman destekçisi olan ve bu tarz projelerin içinde aktif olarak yer alan profesyonel bir spor yöneticisi olarak umuyorum ki tüm branşların ulusal ve uluslararası yapılarında iklim krizi, su kullanımı, nitelikli eğitim, cinsiyet eşitliği gibi toplumu ilgilendiren sürdürülebilir yaşama destek olacak güzel örneklerle, spor yoluyla da gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya için katkı verebiliriz. 

Kaynak : Seçkin Renklibay / TRT SPOR