Fransız Baron Pierre de Coubertine'in girişimleriyle ilk olarak 1896
yılında düzenlenen modern olimpiyatlar, tarihi olaylara tanıklık etti.
Olimpiyat oyunlarının 124 yıllık tarihsel gelişimi şöyle:
- İlk modern olimpiyat oyunları 1896'da Atina'da yapıldı. O yıl 43 ayrı
branşta sadece 245 atlet yarışırken, son olarak 2012'de Londra'da
yapılan oyunlarda 28 olimpik spor dalında, 205 ülkeden 10 bin 820 sporcu
mücadele verdi.
- 1896'daki oyunlara katılmak için kendi imkanlarıyla Atina'ya giden
Türk güreşçi Koç Mehmet, daha önceden kayıt yaptırmadığı için
müsabakalara katılamadı.
- 1900 Paris Olimpiyatları'nda ilk kez teniste kadın sporcular mücadele etti.
- 1904 St. Louis Olimpiyatları'na ABD'li sporcular damgasını vurdu.
Toplam 687 sporcunun katıldığı oyunlarda dağıtılan 280 madalyanın
239'unu ABD'li sporcular aldı.
- 1906 yılında modern olimpiyatların 10. yılı olması nedeniyle ara
olimpiyatlar yapılması kararlaştırıldı. Atina'da yapılan bu ara
olimpiyatlar, resmi bir nitelik taşımadı.
- 1908 Londra Olimpiyatları'nda ilk kez oyunlara özel bir stat inşa
edildi. Amaç bazı spor dallarını seyircilere bir arada sunmaktı. Ayrıca
kraliyet ailesinin, yarışın çıkışını görmesi için maraton koşusu Windsor
Kalesi'nden başlatıldı. Atletler buradan White City Stadı'na kadar 42
bin 195 metre koştu. Bu mesafe 1908'den bugüne kadar maratonun standart
ölçüsü olarak kaldı.
- 1912 Stockholm Olimpiyatları'nda 27 ülke arasında Türk bayrağı ilk
kez yer aldı. Oyunlarda Türkiye'yi 2 sporcu temsil etti. Ayrıca
elektrikli kronometre ve foto-finiş aletleri ilk kez bu oyunlarda
kullanıldı.
- 1916 Berlin Olimpiyatları 1. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.
- 1920 Anvers Olimpiyatları'na, başta Almanya olmak üzere Avusturya,
Macaristan, Türkiye ve Bulgaristan, 1. Dünya Savaşı'nı başlatan ülkeler
oldukları gerekçesiyle davet edilmedi. İç içe geçmiş 5 halkadan oluşan
ve 5 kıtayı temsil eden olimpiyat bayrağı, ilk kez burada göndere
çekildi ve ilk kez organizasyonu üstlenen kentin seçeceği bir sporcu
tarafından, sporcu yemin töreni yapılmaya başlandı.
- 1924 Paris Olimpiyatları'na, önceki oyunlara kabul edilmeyen Almanya,
Türkiye, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan da çağrıldı. Ancak
Almanya o tarihlerde Fransa ile arası açık olduğundan oyunlara
katılmadı. Bunun üzerine Baron Pierre de Coubertine, dünya gençliğinin
ve barışın sembolü olarak kurduğu olimpiyatların, politikaya alet
edildiğini öne sürerek Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)
başkanlığından ayrıldı.
- 1928 Amsterdam Olimpiyatları'nda ilk kez olimpiyat ateşi yakılmaya
başlandı. Ayrıca, atletizm pisti standart bir ölçü olarak 400 metre
oldu.
- 1932 Los Angeles Olimpiyatları'nda 200 metre finalinde ABD'li
Metcalfe, diğer iki ABD'li koşucunun ardından üçüncü oldu. İki gün sonra
yayımlanan bir fotoğrafta, pistteki kulvar çizgilerinin yanlış
çizildiği ve Melcalfe'nin yarışa 1 metre geriden başladığı ortaya çıktı.
Yarışın tekrar edilebileceği belirtildi. Ancak Metcalfe, ilk üç sırayı
zaten ülkesinin almış olduğunu söyleyerek bunu istemedi.
Türkiye, bu oyunlara, yolun uzaklığı ve masrafların çokluğu nedeniyle katılamadı.
- 1936 Berlin Olimpiyatları'nda Türkiye, futbol, basketbol, güreş,
binicilik, bisiklet, eskrim ve yelken dallarında 60 sporcu ile yarıştı.
Açılışını Adolf Hitler'in yaptığı oyunlarda grekoromen güreşte 61 kiloda
şampiyon olan Yaşar Erkan, Türkiye'ye ilk olimpiyat şampiyonluğunu
getirdi.
- 1940 Tokyo ve 1944 Londra Olimpiyat Oyunları, 2. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.
- 1948 Londra Olimpiyatları, 2. Dünya Savaşı sonrası büyük sıkıntılar
içinde düzenlendi. Türkiye 68 sporcuyla katıldığı bu olimpiyatlarda,
güreşte büyük bir başarı kazanarak 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz madalya
elde etti.
- 1952 Helsinki Olimpiyatları'nda Türk güreşçiler, 2 altın ve 1 bronz madalya kazandı.
- 1956 Melbourne Olimpiyatları'nda Hollanda ve İspanya, Rusya'nın
Macaristan'ı işgalinden dolayı boykot kararı aldı. Ayrıca yaşanan Süveyş
Krizi dolayısıyla Mısır, Lübnan ve Irak da oyunları boykot etti.
Oyunlar sırasında Macaristan ve Rusya arasındaki sutopu karşılaşmasında
olaylar çıktı.
- 1960 Roma Olimpiyatları'nda, sonradan Müslüman olup adını Muhammed
Ali olarak değiştiren boksör Cassius Clay şampiyon oldu. Türk
güreşçiler, o yıl 7 altın ve 2 gümüş madalya aldı.
- 1964 Tokyo Olimpiyatları, 10-24 Ekim 1964 tarihlerinde düzenlendi.
Japonya'nın başkenti Tokyo'da düzenlenen oyunları Japonya İmparatoru
Hiro-Hito açtı. 93 ülkenin katıldığı olimpiyatlarda Türkiye 25 sporcuyla
temsil edildi.
- 1968 Meksiko Olimpiyatları'nda 200 metre finalinde altın ve bronz
kazanan ABD'li siyahi atletler çıplak ayakla çıktıkları şeref
kürsüsünde, tek ellerinde siyah eldiven, yumruklarını havaya kaldırarak,
ABD'nin ırk ayrımını protesto etti. 100 metre finalini 9,95 saniyede
koşarak kazanan Amerikalı Jim Hines'in, olimpiyatlarda ilk kez 10
saniyenin altında bu mesafeyi koşan atlet olduğu oyunlarda, Türk
güreşçileri de 2 altın madalya kazandı.
- 1972 Münih Olimpiyatları'nda Filistinli bir örgüt, 5 Eylül günü
olimpiyat köyünü basarak İsrailli sporcuları rehin aldı. 11 İsrailli
sporcunun ölümüyle sonuçlanan bu olay üzerine oyunlara bir gün ara
verildi. Öte yandan, aynı yıl Afrika ülkeleri, Rodezya'daki ırk
ayrımcılığı dolayısıyla IOC'den bu ülkenin oyunlardan dışlanmasını, aksi
takdirde oyunları boykot edeceklerini söyledi. Bu isteklerinin IOC
tarafından kabul edilmesi üzerine Rodezya, olimpiyatlara katılamadı.
- 1976 Montreal Olimpiyatları'nın yıldızı 14 yaşındaki Rumen
cimnastikçi Nadia Comaneci oldu. Comaneci, olimpiyat tarihinde
hakemlerden 10 tam puan alan ilk sporcu oldu ve altı tane daha 10 tam
puan alarak kırılması güç bir rekora imza attı.
- 1980 Moskova Olimpiyatları, 1979'da Sovyetler Birliği'nin
Afganistan'ı işgalini protesto amacıyla aralarında Türkiye'nin de
bulunduğu 35 ülke tarafından boykot edildi. Bunun sonucunda madalyaların
çoğunu kazananlar Sovyetler ve Doğu Almanlar oldu.
- 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları 28 Temmuz-12 Ağustos 1984'te
gerçekleştirildi. Oyunlara 140 ülkeden 6 bin 829 sporcu katıldı. Bu kez
de Sovyetler Birliği ile onu destekleyen ülkeler Los Angeles Yaz
Olimpiyatları'nı boykot etti.
- 1988 Seul Olimpiyatları'nda Türkiye, 20 yıl aradan sonra halterci
Naim Süleymanoğlu ile altın madalya kazandı. Oyunlar Kuzey Kore, Küba ve
Etiyopya tarafından boykot edildi. Bu boykotların bir sonunun gelmesi
gerektiğine inanan IOC, bundan böyle oyunları boykot eden ülkelerin
IOC'den çıkarılacağını ve bir daha davet edilmeyeceğini açıkladı.
- 1992 Barcelona Olimpiyatları'na 169 ülkeden toplam 9 bin 367 sporcu
katıldı. Sovyetler Birliği'nin dağıldığı, Doğu ve Batı Almanya'nın
birleştiği bir dönemde yapılan olimpiyatlar 1972'den bu yana hemen hemen
bütün ülkelerin katılımıyla gerçekleşti.
- 1996 Atlanta Olimpiyatları, Baron Pierre de Coubertin'in kurduğu
Modern Olimpiyat Oyunları'nın 100. yılı oldu. Türk sporcular, burada 4
altın, 1 gümüş ve 1 bronz madalya kazandı. Halterde Naim Süleymanoğlu
peş peşe üç kez altın madalya kazanan tek halterci olarak adını oyunlar
tarihine altın harflerle yazdırdı. Ayrıca güreşçi Hamza Yerlikaya,
rakiplerine tek puan bile kaptırmadan olimpiyat şampiyonu oldu.
- 2000 Sidney Olimpiyatları'nda, Türk halterci Halil Mutlu altın
madalya kazandı. 56 kiloda yarışan Avrupa, dünya ve olimpiyat şampiyonu
Halil Mutlu, Sidney'de de silkme ve koparmada yine rakipsiz olduğunu
gösterdi. Grekoromen güreşte Hamza Yerlikaya, judoda Hüseyin Özkan altın
madalyaya ulaşan Türk sporcular olurken, serbest güreşte Adem Bereket
ve kadınlar tekvandoda Hamide Bıkçın Tosun, bronz madalya aldı.
- 2004 Atina Olimpiyat Oyunları'nda 201 ülkeden 10 bin 625 sporcu
mücadele etti. Türkiye'yi 21 kadın ve 45 erkek sporcu temsil etti. Türk
sporcular 3 altın, 3 gümüş ve 4 bronz madalya elde etti.
- 2008 Pekin Olimpiyat Oyunları'na Türkiye 20'si kadın, 48'i erkek
toplam 68 sporcuyla katıldı. Yüzmede yarışacağı 8 dalda 8 altın madalya
almak amacıyla Pekin'e gelen ABD'li Michael Phelps, bu amacına ulaşarak
tarihe geçti. Phelps, bir olimpiyatta en çok altın madalya alan sporcu,
toplamda 14 altın madalyayla oyunlarda en çok altın madalya alan sporcu
ve toplamda 16 madalyayla oyunlar tarihinde en çok madalya kazanan erkek
sporcu unvanını ele geçirdi.
- 2012 Londra Olimpiyat Oyunları'nda ABD'li yüzücü Michael Phelps, 18.
altınını ve 22. madalyasını elde etti. Phelps, Londra Olimpiyatları'nı
2'si takım olmak üzere 4 altın, 2 gümüş madalyayla tamamladı. Olimpiyat
madalyalarını Atina 2004'de toplamaya başlayan başarılı yüzücü, üst üste
katıldığı 3 olimpiyatta toplam 18 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya
elde etti.
- 2016 Rio de Janeiro Olimpiyat Oyunları'nda Phelps altın madalyaları
toplamaya devam etti. ABD'li yüzücü Rio'da 5 altın, 1 gümüş madalya
alarak toplam madalya sayısını 23 altın, 3 gümüş ve 2 bronza yükseltti.
206 ülkeden 11 bin 303 sporcuyu buluşturan oyunlara Türkiye, 21 dalda 48
kadın, 55 erkek, toplam 103 sporcuyla katıldı. Rio 2016, Türkiye'nin en
fazla sayıda spor dalında katılım hakkı elde ettiği Olimpiyat Oyunları
oldu. Organizasyonda tenis, kano ve modern pentatlonda Türkiye'den ilk
kez sporcu yer aldı. Türkiye, Rio'da 1 altın, 3 gümüş, 4 altın madalya
aldı.
- 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının gölgesinde geçti. Olimpiyatlar, 2020 yılında tüm dünyada etkili olan salgın nedeniyle bir yıl gecikmeli olarak 2021'de gerçekleştirildi. Salgın nedeniyle yoğun önlemlerin alındığı olimpiyatları, sınırlı sayıda sporsever yerinde takip edebildi. Türkiye, 18 branşta 108 sporcu ile katıldığı olimpiyatları 2 altın, 2 gümüş ve 9 bronz madalyayla tamamladı. Türkiye, tarihinde sayı olarak en fazla madalyayı, Tokyo 2020'de elde etti. ABD'li ünlü cimnastikçi Simone Biles'in zihinsel olarak iyi hissetmediğini belirterek birçok yarıştan çekilmesi ile İtalyan yüksek atlamacı Gianmarco Tamberi ve Katarlı Mutaz Essa Barshim'in eşit dereceler elde ederek altın madalyayı paylaşmaları, 2020 Tokyo Olimpiyatları'na damga vurdu.
