FIFA, 2022 Dünya Kupası Güney Amerika Elemeleri'nde ertelenen Brezilya - Arjantin maçında yaşanan olaylar, spor ve siyaset gündeminde önemli bir yer teşkil ediyor. İşte maçtaki olayların analizi ve FIFA'nın yaklaşımıyla muhtemel cezalar...
Sao Paulo kentinde Brezilya ile Arjantin arasında oynanan karşılaşma,
Brezilya Sağlık Gözetim Ajansı görevlilerinin, Brezilya'nın Kovid-19
salgınına karşı aldığı tedbirlere uymadığı gerekçesiyle 4 Arjantinli
futbolcuyu almak üzere 6. dakikaya gelinirken sahaya girmesinin ardından
askıya alınmıştı.
Yetkililer, İngiltere'de forma giyen Arjantinli Emiliano Martinez,
Cristian Romero, Gio Lo Celso ve Emiliano Buendia'nın, son 14 günde
İngiltere'de bulunmalarına rağmen göç idaresinin Brezilya'ya girmek için
istediği yeminli beyanda son 14 günde İngiltere'de bulunmadıklarına
dair belge imzalamak suretiyle yasaları çiğnediğini belirtmişti.
Brezilya'da Kovid-19 salgınına karşı uygulanan önlemler kapsamında, son
14 günde İngiltere, Güney Afrika, Kuzey İrlanda ve Hindistan'da bulunan
yabancıların ülkeye girmesine izin verilmiyor.
FIFA, 2022 Dünya Kupası Güney Amerika Elemeleri'nde ertelenen
Brezilya-Arjantin maçında yaşanan olaylar nedeniyle her iki ülke
federasyonu hakkında disiplin soruşturması başlattı.
6 Eylül 2021 tarihinde Brezilya-Arjantin futbol milli takımları
arasında oynanan Dünya Kupası Eleme maçının 6. dakikasında, Brezilya
Ulusal Sağlık Kurulu yetkilileri saha alanına girdi ve Arjantinli dört
futbolcunun ulusal sağlık kurallarına aykırı davrandığı ve bu nedenle
sınır dışı edileceklerini bildirdi.
Bu kararın altında yatan neden ise dört futbolcunun da Brezilya’ya
gelmeden son 14 gün içerisinde İngiltere’de bulunmaları ve bu durumu
Brezilya otoritelerine bildirmemeleri. Müsabakanın hakem ve temsilci
kararıyla ertelenmesi sonrası olay tüm dünyada yankı buldu ve FIFA
temsilci raporuna binaen soruşturma başlattı.
Emsal niteliğinde ilk kez gerçekleşen olayın; hukuki ve sportif
sonuçlarının olması yanında, bu tarz durumların FIFA tarafından yeniden
ve daha açık olarak düzenlenmesi gerektiği gerçekliğini bizlere
gösterdi.
Taraflarının tepkileri ve iddiaları
Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu: Kuşkusuz bu olay sebebiyle en çok
tepkiyi alan oyun alanına giren Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu
yetkilileri ve bu kararı veren Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu oldu.
Brezilya Ulusal Sağlık Kurulunun iddiasına göre, Arjantinli dört
futbolcunun Brezilya’ya girişte ve giriş öncesi doldurdukları formda
yetkililere yanlış bilgi vermesi ve Brezilya’ya varmalarından önceki 14
gün içerisinde İngiltere’de bulunduklarını bildirmemeleri...
Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu Direktörü Antonio Barra Torres’in
iddiasına göre ise; dört futbolcu Brezilya sağlık otoriteleri tarafından
karantinada kalmaları, izole olmaları ve ardından sınır dışı
edilecekleri konusunda uyarıldılar, ancak bu yükümlülüğe aykırı
davranarak regülasyonlara ve kendilerine verilen direktiflere aykırı
davrandılar. Brezilya Sağlık Kuruluna göre; dört futbolcu Brezilya
sağlık regülasyonlarına aykırı davrandıkları konusunda defalarca
uyarıldı. Bir diğer iddiaya göre ise, Arjantin takım yetkilileri
futbolcularının izole olmaları gerektiği konusunda özellikle uyarıldı.
Bilindiği üzere Brezilya, varyantın yayılmasını engellemek amacıyla 23
Haziran’dan itibaren İngiltere’den gelişleri yasakladı. Brezilya Ulusal
Sağlık Kuruluna göre; futbolcuların eylemi ciddi sağlık riski taşıyor ve
bu nedenle ani bir aksiyon alınması gerekti.
Arjantin Milli Takımı: Arjantin Milli Takımı yetkililerine göre ise
kendileri yalnızca müsabakada oynayan dört futbolcunun müsabaka sonrası
sınır dışı edileceği konusunda uyarıldı. Arjantinli yetkililer, sınır
dışı edilme işleminin müsabaka öncesi veya sonrası yapılabileceğini,
müsabaka anında yapılan eylemin anlaşılamadığını vurguladı. Brezilya
Futbol Federasyonu Başkanı Ednaldo Rodrigues de aynı görüşte ve eylemin
yapılış zamanının yanlış olduğunu düşünüyor.
Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (Conmebol): Bir diğer merak edilen
konu ise, Brezilya ve Arjantin’in bağlı olduğu konfederasyon olan
Conmebol’ün olaylara yaklaşımı. Müsabaka durduruldu, ancak müsabakanın
kaldığı yerden devam mı edeceği yoksa ertelenip tekrar mı edileceğine
henüz karar verilmedi. Conmebol’ün açıklamasına göre; müsabakayı
organize eden FIFA ve müsabaka hakem tarafından durduruldu ve devam
etmemesine karar verildi. Conmebol’e göre kararı ve cezaları verecek
FIFA. Conmebol, FIFA’nın bu konuda münhasır yetkili olduğunu ve
Conmebol’ün bu konuda herhangi bir yetkisi olmadığını belirtmiş.
Avrupa Kulüpler Birliği (ECA): Avrupa Kulüpler Birliği olan ECA, FIFA
Başkanı Infantino ile bir görüşme gerçekleştirdi. Avrupa Kulüpler
Birliği'ne göre; Avrupa ülkeleri Güney Amerikalı futbolcuların milli
takımlarında oynayabilmeleri için esneklik göstermeliler. Örneğin, bu
konuda en sıkı uygulamalara konu ülkelerin başında İngiltere geliyor.
FIFA, Güney Amerikalı futbolcuların ulusal kurallar dışında tutulması ve
ülke milli takımlarında oynayabilmelerinin önünün açılması için
İngiltere devletine talepte bulundu. Ancak, bu talep İngiltere
tarafından reddedildi.
FIFA soruşturması ve muhtemel cezalar
Müsabaka hakemi ve temsilcisi tarafından FIFA Disiplin Komitesi’ne
müsabaka raporu sunuldu ve hangi aşamaların izlenmesi gerektiği
konusunda görüş bildirildi. Uygulanması gereken prosedürlerin şuan ki
mevcut FIFA kural ve regülasyonlarına uygun olması bekleniyor. FIFA
Disiplin Komitesi şu an müsabaka raporunu inceliyor ve detaylı inceleme
sonrası nihai kararı verecek.
FIFA olaylar sebebiyle hem Brezilya Futbol Federasyonu, hem de Arjantin
Futbol Federasyonu aleyhine soruşturma başlattı. FIFA her iki
federasyon ve milli takım yetkililerinden savunma talep etti.
FIFA aynı zamanda bu olayların gelişiminde Conmebol’ün kusurunun ve
hatasının var olup olmadığını da araştırıyor. Conmebol hakkındaki bir
diğer iddia, müsabaka öncesinde Brezilya tarafından Conmebol’e dört
Arjantinli futbolcunun izole olması ve müsabakada oynamamaları konusunda
talepte bulunulmuş olması ve bu talebin Conmebol Başkanı Alejandro
Dominguez tarafından reddedilmesi. Bu ihtimal dahilinde Conmebol’ün
ciddi bir sorumluluğu bulunabilir. Bu yönüyle, soruşturmanın genişleme
ihtimali var.
Bu konuda FIFA’nın dahi sorumluluğu tartışılıyor, çünkü müsabakanın
dahil olduğu organizasyonu düzenleyen ve müsabakaya hakem ve temsilci
atayan kurum FIFA. Bu konuda FIFA’nın da teknik olarak sorumlu
olabilmesi ihtimal dahilinde.
Bir diğer ihtimal ise; futbolcuların Brezilya ulusal otoritelerine
yanlış bilgi sağladığı iddiasının gerçekliği ve bu durumda her bir
futbolcunun FIFA tarafından cezalandırılması muhtemel.
Yasaklamaların ve cezaların uygulanma şekli
Bu konuda en çok tartışılan konu pek tabii ki müsabakanın aniden
durdurulması ve Brezilya Ulusal Sağlık Kurulu yetkililerin saha alanına
girmeleri. Belki de müsabaka öncesi bu aksiyon alınsaydı, bu kadar ses
getirmeyecek ve tartışma konusu olmayacaktı.
FIFA her ülkenin kendi sağlık regülasyonlarına ve uygulamalarına saygı
gösteriyor. Ancak, sınırların belli olmaması sebebiyle ülkelerde bulunan
yasakların ve cezaların uygulamasında farklılık ve daha da önemlisi
kontrol dışı ve orantısız uygulamalar ortaya çıkıyor. FIFA’nın tahammül
gösteremeyeceği konu da yasaklama ve cezaların aşırılığı ve
orantısızlığı, futbola olumsuz yönde etkisi, siyasi olarak kullanılması
ve yasaklama ve cezaların yanlış yöntemlerle uygulanması.
FIFA’nın bu konuda vereceği karar çok önemli olmakla birlikte, ileride
yaşanabilecek olayların önüne geçebilecek mahiyette. Yasaklama ve
cezaların FIFA kural ve regülasyonlarıyla sınırlarının çizilmesi ve bu
sınırları aşan konfederasyon, federasyon, kulüp ve futbolcuların
cezalandırılması gerekiyor.
Tüm bunların dışında; ülkelerin kendi sağlık kurallarını uygulaması
yanında futbolun oynanabilir ve herkese eşit bir şekilde uygulanabilir
hale gelmesi için yasakların esnetilmesi ve farklı uygulamalardan
kaçınılması gerekiyor. Bu konu FIFA’nın da hassas olduğu bir konu.
FIFA’ya göre, ülkeler kendi sağlık kurallarını uygulasalar bile futbolun
oynanabilir hale gelmesi için tüm paydaşların dayanışma içinde
davranması gerekiyor. Örneğin, Brezilya-Arjantin müsabakasında
İngiltere’deki sıkı uygulamalar sebebiyle Brezilya’nın 9 önemli
futbolcusu sahada olamadı.
Premier Lig kulüplerindeki Güney Amerikalı futbolcuların durumu
Liverpool, Manchester United, Manchester City, Chelsea gibi birçok
Premier Lig Kulübü dönüşte 10 gün karantinada kalma zorunluluğu olduğu
ve futbolcularının yerel lig müsabakalarında oynayabilmesi için
Brezilyalı futbolcularının Brezilya Futbol Milli Takımı'na gitmesine
izin vermedi. Bu durum FIFA nezdinde kabul edilebilir bir durum değil.
FIFA’ya göre, futbolcuların milli takımlarında oynama hakkı var ve
kulüpler futbolcuların bu hakkını ellerinden alamaz.
İngiliz Kulüplerinin kararı sonrası Brezilya Futbol Federasyonu FIFA
ile iletişime geçti ve Brezilyalı futbolcuların milli takımlarına
gitmesine izin vermeyen kulüplerin bu oyuncuları 5 gün oynatamaması ve
yasaklı olmaları talebinde bulundu. FIFA tarafından kabul gören talebe
göre, milli takımlarına gönderilmeyen Brezilyalı futbolcular 10
Eylül'den geçerli olacak şekilde 5 günlüğüne İngiliz Kulüpleri
tarafından oynatılamayacak. Bu talebin ve yasağın dışında tutulan tek
Brezilyalı futbolcu Everton Kulübü’nde oynayan Richarlison. Bunun sebebi
ise Everton Kulübü’nün olimpiyatlar için Richarlison’a izin vermesi ve
kulübün iyi niyetli davranışıyla birlikte Richarlison’un Brezilya Milli
Takımı'nda olimpiyatlarda mücadele edebilmesi. Brezilya Futbol
Federasyonu aynı talebi Brezilyalı futbolcular Malcom ve Claudinho’nun
milli takımlarına gidişine izin vermeyen Rus kulübü Zenit için de yaptı.
Merak edilen konu 5 günlük yasak olmasına rağmen İngiliz Kulüplerinin
yasaklı Brezilyalı futbolcuları oynatma riskine girip girmeyeceği. Açık
olmayan bir diğer konu ise, yasağa uymayan kulüplere FIFA tarafından ne
ceza verileceği. Tek bilinen FIFA’nın bu kurala aykırı davranan ve
yasaklı futbolcuları oynatan kulüplere hükmen mağlup dahil çok ciddi
cezalar verebileceği ve bunları yerel federasyonlara bildireceği.
Avrupa Kulüpler Birliği, yerel federasyonlar ve kulüpler bu konuda
ortaklaşa hareket etmek ve çözüm bulmak için görüşmelerini
sürdürüyorlar.
Spor hukuçusu Av. Anıl Dinçer'in görüşleri ise şöyle;
FIFA Disiplin Kurulu tüm taraflardan gelen belgeleri ve savunmaları
detaylı şekilde inceleyecek ve yasaklara uymayan ve yasakları yanlış
uygulayan tarafları cezalandıracaktır. Parasal cezaların yanında sportif
cezalar da gelebilir. FIFA bir nevi vereceği cezayla gelecekte
oluşabilecek olumsuz durumların ve yerel sağlık regülasyonları ve
kurallarının kötü niyetli olarak uygulanmasının önüne geçmiş olacak.
Örneğin, benzer bir olay ülke kulübümüz Galatasaray’ın yaz hazırlık
kampı çerçevesinde Yunanistan’da Olympiakos Kulübü ile oynayacağı
hazırlık müsabakası öncesinde de yaşandı. Kötü niyetli olarak ülke
sağlık kuralları politik ve diğer nedenlerle rakip kulüplere farklı
uygulanabiliyor ve bu durumda ülkeler, federasyonlar ve futbol
otoriteleri arasında diplomatik krizler çıkabiliyor. FIFA ve kurulları
vereceği kararlar ve cezalar ile ileride yaşanabilecek olumsuz
durumların da önüne geçmiş olacak, aksi takdirde bu tarz olayların
yaklaşan Şampiyonlar Ligi, UEFA Avrupa Ligi, Dünya Kupası Elemeleri gibi
organizasyonlarda çok daha fazla ortaya çıkması muhtemel.
FIFA her ne kadar her ülke federasyonunun kendi ülke sağlık
kurallarını uygulamasına müsaade etse de, yeni regülasyon veya sirküler
yayınlayıp; bir an evvel uygulanacak kuralların sınırlarını daha
belirgin hale getirmeli.
